Winnaars Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2013

Wieteke Heldens (1982) maakt op het oog abstracte, conceptuele werken. Maar tegelijkertijd is ieder werk obsessief en dwangmatig. Wetmatigheden en wiskundige formules zijn het uitgangspunt, maar de onmogelijkheid gevoelens, gedachten en emoties uit te schakelen, voorkomt dat de schilderijen al te algemene en afstandelijke worden. Met gevoel voor relativering hanteert zij een conceptuele werkwijze. Een gekozen uitgangspunt, bijvoorbeeld de handeling met een stift een kader te trekken totdat er een verticale min overblijft, wordt door zinvol toeval ondergraven. In plaats van machinaal, oogt het resultaat imperfect en de inkt van de stift raakt niet op, zoals het uitgangspunt was.

In zijn schilderingen op papier onderzoekt Marijn van Kreij (1978) een zo bewust mogelijk gemaakte schilderhandeling. Vanuit snel uitgevoerde, kleine schetsen in gouache, in dit geval gebaseerd op een detail uit The Wild Garden van Bonnard en Manets Un Bar aux Folies-Bergère, kiest Van Kreij een beeld dat daarna meerdere keren, al schilderend, wordt herhaald. Daarbij gaat het om het zichtbaar maken van de verschillen. Iedere handeling is, als in de natuur, uniek en eenmalig. Steeds treden er kleine verschillen op. Uit de twee werken spreekt een concentratie en de liefde voor de schilderkunst, wat door de jury zeer wordt gewaardeerd.

Philipp Kremer (1981) schildert bijeenkomsten van mensen, een ongebruikelijk  thema in de hedendaagse kunst. Deze stellingname voor een maatschappelijk thema is weinig aanwezig in de Nederlandse kunst. Maar de keuze voor deze onderwerpen is door meer ingegeven dan enkel sociaal engagement. Zoals de kunstenaar zelf zegt: ‘Zingen is een zeldzaam onderwerp in de kunst’, waarbij de uitdaging onder meer ligt in het overtuigd weergeven van opengesperde monden. Kremer schildert realistische voorstellingen, die echter door de sterk vereenvoudigde vormen ook aanleunen tegen de abstractie. Met de kleurrijke vormen bouwt hij het beeldvlak op, alsof hij bang is voor een open plek. Dit horror vacui geeft de doeken ondanks de sfeer van samenhorigheid, ook iets claustrofobisch.

Jorn van Leeuwen (1982) neemt een symbool van gezapigheid als uitgangspunt voor een onderzoek dat twee jaar duurde en waarin hij de geranium schilderde in vele variaties. Maar het zijn geen slaafse weergaves van de volksplant. Hij manipuleert en verknipt de stengels tot een haast onnatuurlijke verschijning. Door de manier waarop Van Leeuwen de geraniums neerzet, worden het als het ware portretten. Elke geranium onthult zo langzaam maar zeker zijn eigen persoonlijkheid. Daarbij laat de kunstenaar zijn techniek aansluiten bij het thema: vol van de schilderkunst zoekt hij niet het experiment maar kijkt juist naar de rijke traditie van de schilderkunst. Opgezet met meerdere lagen olieverf, damarvernis en bijenwas op doeken geprepareerd met beenderlijm, zijn de werken een ode aan het schilderen.