Artus Quellinus

Introductie

Als onderdeel van de viering van Amsterdam750 zetten het Koninklijk Paleis Amsterdam en het Rijksmuseum één van de best bewaarde kunstgeheimen van de stad in de schijnwerpers: het werk van de toonaangevende 17de-eeuwse beeldhouwer Artus Quellinus. In de allereerste overzichtstentoonstelling worden 120 topstukken uit het oeuvre van Quellinus uit binnen- en buitenland samengebracht, waaronder beelden die nog nooit eerder in Nederland te zien waren, in zijn grootste meesterwerk: het Koninklijk Paleis Amsterdam.

De Vlaamse Artus Quellinus geldt als de belangrijkste barokke beeldhouwer van Amsterdam en ver daarbuiten. Hij decoreerde het toenmalige stadhuis van Amsterdam met honderden expressieve marmeren en bronzen beelden. Het gebouw kreeg daardoor een bijna on-Hollandse allure en kwam bekend te staan als het achtste wereldwonder. De tentoonstelling Artus Quellinus – Beeldhouwer van Amsterdam is van 18 juni tot en met 27 oktober 2025 te zien in het Paleis op de Dam.

Geniet van zijn beelden vol verhalen en verrassende details en ontdek met eigen ogen waarom Quellinus de ‘meester van het levend marmer’ is.

Te zien vanaf 18 juni tot en met 27 oktober 2025

Over de tentoonstelling

Vanaf 18 juni tot en met 27 oktober presenteren het Koninklijk Paleis Amsterdam en het Rijksmuseum: ‘Artus Quellinus. Beeldhouwer van Amsterdam’. Het is de allereerste overzichtstentoonstelling met circa 120 werken uit het oeuvre van Quellinus, waaronder werken die nog nooit eerder te zien zijn geweest in Nederland. De tentoonstelling presenteert een grote selectie bijzondere kunstwerken uit nationale en internationale museale, kerkelijke en particuliere collecties. Werken van imposant formaat naast kleine, intieme beelden in onder meer marmer, ivoor, steen en terracotta. Van vroeg werk in de dynamische, expressieve stijl van Rubens tot monumentale projecten voor kerken en vorsten. De tentoonstelling is te zien in Quellinus grootste meesterwerk: het Koninklijk Paleis Amsterdam. Wie het Paleis binnenstapt wordt ondergedompeld in een rijke verzameling marmeren beelden vol verhalen en emotie. Naar de talloze, vaak speelse details kun je blijven kijken.

Artus Quellinus. Beeldhouwer van Amsterdam

De tentoonstelling vertelt het verhaal van een topbeeldhouwer die lang onderbelicht is gebleven en het verdient (her)ontdekt te worden. Een kunstenaar uit Antwerpen die, geïnspireerd door zijn stadgenoot Rubens, verhalen en emoties meesterlijk tot leven wist te brengen. En die overduidelijk zelf veel plezier beleefde aan het observeren van mensen, dieren en dingen en het weergeven daarvan in klei en steen. De bezoeker ontdekt Quellinus’ veelzijdige werk en leert hem tegelijkertijd kennen als ondernemende kunstenaar en succesvolle netwerker. Een vernieuwer, die invloeden vanuit zijn geboortestad Antwerpen en uit Italië meebracht naar het Noorden. Hij was een belangrijke inspirator was voor de beeldhouwkunst in de tweede helft van de zeventiende eeuw, in de toenmalige Republiek der Nederlanden en daarbuiten.

Nationale en internationale topstukken

De tentoonstelling presenteert een grote selectie bijzondere bruiklenen uit museale, kerkelijke en particuliere collecties. Er komen circa 120 topstukken uit binnen en buitenland. Onder meer het Louvre in Parijs, het Rubenshuis in Antwerpen, Statens Museum for Kunst in Kopenhagen en maar liefst 60 objecten van het Rijksmuseum. Voor één keer komen er zelfs beelden die zelden of nooit reizen. De levensgrote marmeren ‘Sint Petrus’ verlaat voor één keer zijn vaste standplaats; de Antwerpse Sint-Andrieskerk. En uit het Museum Kurhaus Kleve (Kleef) komt de indrukwekkende Pallas Athene terug naar Amsterdam. Uit Italië komen topstukken van Giusto le Court, een Quellinus-navolger die in Nederland nog onbekend is.

Quellinus' meesterwerk

Het Koninklijk Paleis Amsterdam, Quellinus' meesterwerk, is met z’n schat aan beeldhouwwerk essentieel onderdeel van de tentoonstelling en vormt de context waarin topstukken uit alle fasen van zijn loopbaan worden gepresenteerd. De beelden van Quellinus hebben een directe, visuele kracht. Ze imponeren en ontroeren. Naar de talloze, vaak speelse details kun je blijven kijken. Waar in Nederland de aandacht meestal uitgaat naar de schilders van de zeventiende eeuw – Rembrandt, Frans Hals, Vermeer – biedt deze tentoonstelling een uitgelezen kans kennis te maken met beeldhouwkunst van het hoogste niveau. Een kunstvorm die in tentoonstellingen zelden aan bod komt.

Wat u niet mag missen: de Vierschaar - ‘Nachtwacht’ van de Nederlandse beeldhouwkunst
De emotionele spanning die Quellinus in zijn werken wist te leggen, komt in de Vierschaar, een aparte zaal op de begane grond, bij uitstek naar voren. De Vierschaar was de ruimte waar in een publieke ceremonie de doodstraf werd uitgesproken. De vier wanden zijn overdadig bekleed met symbolisch geladen beeldhouwwerk. Tegen de achterwand geven drie grote reliëfs voorbeelden van goede rechtspraak. Hoogtepunten zijn de levensgrote vrouwenfiguren die Straf en Berouw verbeelden en de dramatische reliëfs, waaronder Het Oordeel van Salomo.

Collectie Rijksmuseum

De rijke collectie van het Rijksmuseum, die onder andere Quellinus’ mooiste portretbustes en tientallen schetsen en modellen in terracotta bevat, is beeldbepalend. Het Rijksmuseum beschikt over de grootste collectie ‘losse’ beelden van Quellinus. Met zo'n 60 werken is het museum de grootste bruikleengever van de tentoonstelling.

In de tentoonstelling gaat ook bijzondere aandacht uit naar het grote interdisciplinair onderzoek van het Rijksmuseum: 'Quellinus at Work'. Dat levert aan de hand van 35 terracotta modellen en schetsen uit het Rijksmuseumcollectie nieuwe inzichten over de atelierpraktijk van de kunstenaar.

Over Artus Quellinus (1609 -1668)

Artus Quellinus is bij het grote publiek nog nauwelijks bekend. Toch behoort hij tot de meest toonaangevende beeldhouwers van de zeventiende eeuw. Geïnspireerd door zijn stadsgenoot Rubens en Italiaanse meesters zoals Bernini, gaf hij de beeldhouwkunst in Nederland en ver daarbuiten een enorme impuls.

Beeldhouwer van Amsterdam

Quellinus begon zijn loopbaan in Antwerpen en werkte enige tijd in Rome. Hij maakte furore als beeldhouwer van het Amsterdamse stadhuis, het huidige Koninklijk Paleis. In de periode 1650-1665 voorzag Quellinus de gevels en het gehele interieur van beeldhouwwerk in marmer en brons. Van het iconische beeld van Atlas tot de verfijnde sculpturen in de Burgerzaal en de 'Nachtwacht van de beeldhouwkunst': de Vierschaar. Wie het Paleis bezoekt, stapt binnen in Quellinus’ absolute meesterwerk: een rijke verzameling beelden vol verhalen en verrassende details. Quellinus drukte niet alleen een stempel op het Amsterdamse stadhuis, maar gaf ook een enorme impuls aan de beeldhouwkunst in Nederland.

Meester van het levend marmer

Quellinus zijn imposante werken tonen zijn uitzonderlijke talent voor het vastleggen van beweging en emotie in steen. Quellinus weet de zachtheid van menselijke huid of geplooide stof te vatten in harde steen. Hij brengt goden, helden en heiligen tot leven in marmer en leeft zich uit in de uitbeelding van de natuur. Zijn sculpturen, vol verhalen en speelse details blijven tot op de dag van vandaag fascineren.

‘Het licht der beelthouwerye onzer eeuwe’, zo noemde de dichter Joost van den Vondel zijn tijdgenoot Artus Quellinus (1609-1668). Vondel vergeleek Quellinus zelfs met Phidias, de beroemdste beeldhouwer uit de Griekse oudheid. Een groter eerbetoon was niet denkbaar.

Samenwerking Rijksmuseum

De tentoonstelling is het resultaat van een unieke samenwerking tussen het Koninklijk Paleis en het Rijksmuseum. Waar het Paleis met het ‘nagelvaste’ beeldhouwwerk het magnum opus van Artus Quellinus in huis heeft, beheert het Rijksmuseum de grootste collectie roerende kunstwerken van de meester en zijn tijdgenoten.

De verwevenheid van de collecties van het Rijksmuseum met het Koninklijk Paleis is uniek en vormt een solide basis voor samenwerking. Daarbij bundelen we de waardevolle wetenschappelijke expertise op het gebied van sculptuur in het Rijksmuseum met de inhoudelijke, historische kennis van het stadhuisgebouw van het Paleisteam.

Het Rijksmuseum treedt tevens op als belangrijkste bruikleengever, zo’n zestig werken maar liefst zullen in het paleis tentoongesteld worden.

Onderzoek 'Quellinus at work'
Een groep van 35 terracotta modellen en schetsen die Artus Quellinus maakte voor zijn werk in het Amsterdamse stadhuis is sinds een aantal jaren onderwerp van een groot interdisciplinair onderzoek door het Rijksmuseum, naar Quellinus omvangrijke beeldhouwbedrijf. Onderzoeker en gastconservator van de tentoonstelling Bieke van der Mark (onder begeleiding van prof. dr. Frits Scholten, senior conservator beeldhouwkunst) gebruikt kunsthistorisch, materiaal-technisch en archivalisch onderzoek om beter inzicht te krijgen in de werkwijze van Quellinus. Dit heeft geleid tot nieuw inzichten over Quellinus zijn atelierpraktijk.

Publicatie

Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerd publieksboek. De publicatie belicht Quellinus zijn leven, oeuvre en atelierparktijk, met bijdragen van Quellinus-specialist Bieke van der Mark en diverse andere auteurs. Het boek wordt uitgegeven door het Rijksmuseum en vormgegeven door Irma Boom.

Te downloaden beeldmateriaal

Persberichten en Artikelen

• De Groene Amsterdammer - Koen Kleyn - Artus Quellinus verdient de tentoonstelling alleen al omdat hij de schakel is tussen de kunsten van Zuid en Noord.
• Parool - Jan Pieter Ekker - Rijksmuseum krijgt bijzonder werk van Bernini in de collectie: ‘De belangrijkste beeldhouwer van de Italiaanse barok’

Contact

Algemene vragen en persaanvragen

Koninklijk Paleis Amsterdam
Josine Pelleboer
📧 j.pelleboer@dkh.nl

Onderzoek en publicatie

Rijksmuseum
Casper van der Kruit
📧 c.van.der.kruit@rijksmuseum.nl

Partners

Deze tentoonstelling wordt mede mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds, Zabawas, het Cultuurfonds en Don Quixote Foundation